مترجم: رفیعه هراتی برای درک این مطلب که چرا برزیل به اصلاح سیستم بازنشستگی خود نیاز فوری دارد، به زندگی یک دادستان بازنشسته 73 ساله نگاهی می‌اندازیم. او با حقوق بازنشستگی سخاوتمندانه دولت، حدود 20 هزار رئال در ماه یعنی بیش از 10 برابر متوسط دستمزد، زندگی بسیار راحتی را می‌گذراند. او با یک زن 30 ساله ازدواج کرده است و 5 فرزند دارد.
زندگی بسیار شیرین است. اگر 12 سال بعد این مرد بمیرد، بیوه او پریشان احوال می‌شود، اما آینده مالی‌اش تامین است. او در بقیه عمرش حقوق بازنشستگی همسرش را که سالانه با نرخ تورم افزایش می‌یابد، دریافت می‌کند. اگر این زن 38 سال بعد یعنی در سن 80 سالگی فوت کند، به مدت بیش از نیم قرن حقوق بازنشستگی دریافت کرده که بسیار طولانی‌تر از زمانی است که همسرش کار کرده است.
سن مرگ در این داستان براساس سن کنونی امید به زندگی در برزیل برای یک مرد ۷۳ ساله و یک زن ۳۰ ساله در نظر گرفته شده است. دیگر جزئیات شامل سن فعلی و ارزش حقوق بازنشستگی، از زندگی یک سیاستمدار مشهور و همسرش گرفته شده است. گرچه حقوق بازنشستگی به‌جز بخش دولتی معمولا بسیار کمتر است، اما برزیل زوج‌های فراوانی مانند این زوج دارد. در بسیاری از کشورها، همسران فرد متوفی تنها بخشی از حقوق بازنشستگی، معمولا نیمی از آن را می‌‌توانند دریافت کنند و این مساله با شرایطی مانند داشتن فرزند مشترک یا نزدیکی به سن بازنشستگی همراه است، اما در برزیل بازماندگان متوفی تقریبا تمام حقوق بازنشستگی را برای بقیه عمر خود دریافت می‌کنند. حتی اگر متوفی هنوز بازنشسته نشده باشد، پرداخت حقوق بازنشستگی فورا آغاز می‌شود. درنتیجه برزیل به طور باورنکردنی ۳ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف حقوق بازماندگان می‌کند. این در شرایطی است که کشورهای ثروتمند سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) به طور متوسط کمتر از یک‌ درصد تولید ناخالص داخلی خود را در این مورد صرف می‌کنند.
شرایط برای خود بازنشستگان نیز خوب است. با ۱۵ سال کار، مردان در سن ۶۵ سالگی و زنان در سن ۶۰ سالگی با حقوق کامل بازنشسته می‌شوند. مردان بالای ۶۵ سال و زنان بالای ۶۰ سالی که در خانواده‌های فقیر زندگی می‌کنند حتی اگر هرگز کار نکرده باشند، ماهانه مستمری برابر حداقل دستمزد که درحال حاضر ۶۷۸ رئال است، دریافت می‌کنند. کارگران روستایی فقیر باشند یا نباشند، پنج سال زودتر از این مزایا برخوردار می‌شوند. شرایط بازنشستگی پیش از موعد هم بسیار سخاوتمندانه است. یونانی‌ها که سیستم بازنشستگی کشور آنان را تقریبا به ورشکستگی کشاند، به طور متوسط تا سن ۶۱ سالگی کار می‌کنند، اما برزیلی‌ها به طور متوسط در سن ۵۴ سالگی ۷۰ درصد از حقوق نهایی‌شان را دریافت می‌کنند.
همه اینها به این معنی است که گرچه برزیل کشور جوانی است، اما مانند کشورهای پیر و ولخرج جنوب اروپا در حقوق بازنشستگی هزینه می‌کند. درحال حاضر به ازای هر ۱۰۰ نفری که در سن ۱۵ تا ۶۴ سال قرار دارند، ۱۱ نفر دارای سن ۶۵ سال و بیشتر هستند. این نسبت در یونان ۲۹ به ۱۰۰ است، اما برزیل هم‌اکنون ۳/۱۱ درصد تولید ناخالص داخلی خود را صرف مزایای بازنشستگی عمومی می‌کند که تنها اندکی کمتر از ۹/۱۱ درصد در یونان است.
در سال ۱۹۷۰ زنان برزیلی به طور متوسط ۸/۵ فرزند داشتند، اما اکنون این رقم به ۸/۱ کاهش یافته است. با توجه به رابطه نسبتا ناچیز بین پایان مقیاس سنی و جمعیت فراوان در سن کار، این کشور از یک«پاداش جمعیتی» بهره‌مند است، یعنی لحظه‌ای جادویی که باید بتواند سریع رشد کند، از درآمدهای بیشتر بهره ببرد و پول فراوانی برای سرمایه‌گذاری داشته باشد، اما این نسل تاکنون بازنشسته شده‌اند، درحالی که باید برای بهره‌ور کردن نسل بعدی مدرسه و زیرساخت‌ها را می‌ساختند.
اما برزیل این فرصت استثنایی را به هدر داده است. نه برنامه حقوق بازنشستگی برای کارکنان بخش خصوصی و نه برنامه ویژه‌ مزایای بازنشستگی برای کارمندان دولتی، مازادی ایجاد نمی‌کند. به‌رغم نرخ بالای مشارکت تا ۳۳ درصد از حقوق که دو سوم توسط کارفرما و یک سوم توسط کارگر پرداخت می‌شود، برای پرداخت حقوق بازنشستگی طی این دو برنامه باید از پول مالیات استفاده شود و در چند سال آینده این«پاداش جمعیتی» به تدریج کاهش می‌یابد.
این در شرایطی است که هزینه‌های دولت به عنوان سهمی از تولید ناخالص داخلی طی دوره‌های ریاست‌جمهوری کاردوسو و لولا افزایش یافت. اگر روسف در سال آینده ولخرجی کند، همان‌طور که همتایانش در سال‌های انتخابات چنین کردند، هزینه اصلی فدرال در دوره ریاست‌جمهوری او تا ۲ درصد افزایش می‌یابند، اما مبلغی از این هزینه صرف سرمایه‌گذاری نشده است.
مانسوئتو آلمیدا، اقتصاددان مرکز آی‌پی‌ایی‌ای، برآورد می‌کند که
۲۵ درصد از افزایش هزینه اصلی دولت فدرال(که شامل بهره بدهی نمی‌شود) از سال ۱۹۹۹ صرف برنامه‌هایی شده است که از بزرگسالان در سن کار و کودکان حمایت می‌کند مانند مزایای بیکاری، مبلغ جبرانی برای کارگران کم درآمد و برنامه مشهور بولسا فامیلیا که براساس آن به خانواده بسیار فقیر در ازای واکسن زدن و به مدرسه فرستادن کودکان، پول پرداخت می‌شود. ۵۹ درصد دیگر این افزایش صرف حقوق بازنشستگی می‌شود و تنها ۱۶ درصد برای سرمایه‌گذاری باقی می‌ماند.
از سوی دیگر، افراد بسیاری از جمعیت برزیل به زودی بازنشسته می‌شوند و اگر قوانین بازنشستگی به طور اساسی تغییر نکنند، تا سال ۲۰۵۰ مالیات‌دهندگان به تنهایی هزینه برنامه بازنشستگی بخش خصوصی را به دوش خواهند کشید که بالغ بر ۶/۵ درصد تولید ناخالص داخلی است. با این وجود هنوز درمورد ضرورت اصلاحات بحث هم نشده است.
دولت برزیل ۶/۵ درصد از تولید ناخالص داخلی را صرف آموزش می‌کند که بیش از میانگین کشورهای OECD است. این میزان برای داشتن مدارس خوب کافی است، اما برزیل از مدارس خوبی برخوردار نیست. گرچه بزرگ‌ترین دستاورد دهه ۱۹۹۰ فرستادن اکثر کودکان به مدرسه بود و برزیل براساس برنامه بین‌المللی ارزیابی دانش‌آموزان سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه عملکردی بهتر از ۱۰ سال گذشته داشته است، در این زمینه هنوز شرایط چندان خوبی ندارد. نیمی از دانش‌آموزان ۱۵ ساله این کشور نمی‌توانند ساده‌ترین متون را تفسیر یا از آن نتیجه‌گیری کنند. دو سوم آنان نمی‌توانند از عهده ریاضیات کمی پیچیده برآیند. در زمینه خواندن و نوشتن، ریاضیات و علوم تنها یک درصد دانش‌آموزان عملکرد عالی دارند درصورتی که در کشورهای OECD ۹درصد از دانش‌آموزان رتبه عالی کسب می‌کنند.
بخشی از مشکل این است که بودجه آموزش به درستی استفاده نمی‌شود. دولت‌های عضو OECD برای هر دانشجو به طور متوسط ۳۰ درصد بیشتر از هر دانش‌آموز هزینه می‌کنند. در حالی که برزیل ۵ برابر بیشتر هزینه می‌کند. دانش‌آموزان ثروتمندی که به مدارس خصوصی می‌روند شانس بیشتری برای قبولی در امتحان ورودی دانشگاه دارند، اما صرف این هزینه بی‌فایده است چون بازگشت سرمایه مالیات دهندگان از تحصیلات تعداد زیادی از محصلان مقاطع پایه‌ای بسیار بیشتر است تا بازگشت سرمایه‌ای که از تحصیلات عالی تعداد کمتری از افراد به دست می‌آید.
اما مساله‌ای که بیشترین آسیب را به آموزش می‌زند بازهم بازنشستگی است. معلمان پنج سال زودتر از دیگران با شرایط برابر بازنشسته می‌شوند. با توجه به اینکه اکثر معلمان زن هستند، حرفه معلمی این گونه است: فارغ‌التحصیلی در سن ۲۳ سالگی، گذراندن یکی، دو سال برای آمادگی شرکت در امتحان ورودی بخش دولتی، آغاز به تدریس در سن ۲۵ سالگی، بازنشستگی در سن ۵۰ سالگی با حقوق تقریبا کامل و دریافت حقوق بازنشستگی تا زمان مرگ در سن ۷۹ سالگی.
دولت فدرال برزیل قصد دارد تا سال ۲۰۲۰ بودجه آموزش را تا
۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی افزایش دهد که اگر این اتفاق رخ دهد، یک رکورد درجهان محسوب می‌شود. بخشی از این بودجه قرار است از حق امتیاز بهره‌برداری از ذخایر عظیم نفتی که به تازگی کشف شده‌اند، تامین شود، اما به گفته ویلسون ریسولیا، وزیر آموزش و پرورش برزیل، پول بیشتر تا زمانی که با معلمان با کیفیت‌تر و پیشرفت در طراحی اهداف آموزشی همراه نباشد، کمک نخواهد کرد. ایالت ریو برای هر موضوع یک برنامه درسی تعیین کرده، آموزش ضمن خدمت معلمان را افزایش داده است و دو بار در سال آزمون‌های استاندارد در سراسر ایالت برای همه دانش‌آموزان برگزار می‌کند. بدون چنین تغییراتی، پول بیشتر مشکلات را بیشتر خواهد کرد.
به طور گسترده، برزیل باید در هزینه‌های دولتی تغییر ایجاد کند، نه اینکه آنها را افزایش دهد. این کشور باید بیشتر سرمایه‌گذاری کند و از ترغیب میانسالان برای ترک نیروی کار دست بردارد. فابیو جیامبیاجی، متخصص در زمینه بازنشستگی، می‌گوید: «مردم گاهی به من می‌گویند با رشد ۵ درصدی به اصلاحات سیستم بازنشستگی نیازی نیست، اما با توجه به اینکه کارکنان در سن جوانی بازنشسته می‌شوند، چگونه می‌توان به رشد ۵ درصد رسید؟»