طنابکشی بازارها ادامه دارد؛
۱۸ روز صعود متوالی بورس
پروانه کُبره: پس از ثبت بازدهی چشمگیر ۵۳درصدی بورس در فصل پاییز، بازار سهام زمستان را هم توفانی آغاز کرده و به روند صعودی و تداوم رکوردشکنی در شاخصهای سهامی ادامه میدهد. در هفتههای اخیر بازار سهام شانه به شانه بازارهای موازی حرکت کرده و برتری تقاضا بر عرضه، در جریان معاملات کاملا مشهود بوده است. این موضوع نشان میدهد، بورس همچنان مورد توجه سرمایهگذاران قرار دارد.
با توجه به اینکه رشد بورس متاثر از صعود دستهجمعی بازارهای موازی رخ داده است، این موضوع از رقابت فشرده میان بازارها و نقش پررنگ انتظارات تورمی پرده برمیدارد. با توجه به آنچه در صحنه معاملات بازارها میگذرد، به نظر میرسد سرمایهگذاران برای ورود به بازار سهام یا طلا مردد باشند. دوگانگی میان سرمایهگذاری در بازار طلا یا بورس برای بسیاری از فعالان اقتصادی پررنگتر از قبل شده است. از یکسو، طلا بهعنوان پناهگاه سنتی در مواجهه با تورم و نااطمینانیهای اقتصادی، همچنان جذابیت خود را حفظ کرده و از سوی دیگر، بورس متأثر از رشد سودآوری اسمی شرکتها، انتظارات تورمی و بهبود نسبی سیاستهای حمایتی، گزینهای با پتانسیل بازدهی بالاتر اما همراه با ریسک بیشتر محسوب میشود. این تردید بیش از آنکه ناشی از ناتوانی یکی از بازارها باشد، انعکاسی از فضای پرابهام وضعیت اقتصادی و نقش تعیینکننده انتظارات در تصمیمگیری سرمایهگذاران در فصل زمستان است.
آنچه در بازار سهشنبه گذشت
معاملات بورس تهران دیروز هم با رکوردشکنیهای پیاپی شاخصهای سهامی همراه شد. شاخص کل با رشد 0.68 درصدی به سطح 3میلیون و 935 هزار واحد رسید. با رشد دیروز شاخص کل، این نماگر برای هجدهمین روز متوالی در مدار صعودی حرکت کرد و نشان داد مانع جدی برای فتح ابرکانال 4میلیون واحدی در پیش روی خود ندارد. شاخص هموزن نیز 1.01 درصد بر ارتفاع خود افزود و به محدوده یکمیلیون و 100هزار واحدی رسید. بررسیها از روند دادوستدهای بازار سهام نشان میدهد در روزهای اخیر تمرکز تقاضا بیشتر بر نمادهای بزرگ و شاخصساز بوده، این در حالی است که در دو روز گذشته معاملات، ورق بازار تا حدودی برگشت و استقبال سرمایهگذاران به سمت نمادهای کوچکتر نمایان شد. از اینرو شاخص هموزن عملکرد بهتری را نشان داده است. بهخصوص اینکه در روزهای اخیر شاخص کل درگیر عبور از مرز روانی و مهم ۴میلیون واحدی نیز بوده است و همین عامل، فشار عرضه را در نمادهای بزرگ بازار افزایش داده است. در بازار فرابورس نیز شاخص کل با رشد بیش از یک درصدی به حرکت خود در کانال ۳۳هزار واحدی ادامه داد. در جریان معاملات سهشنبه شاهد ورود پول حقیقی قدرتمند نیز بودیم و مبلغی به میزان هزار و 37میلیارد تومان پول حقیقی وارد گردونه معاملات سهام و حقتقدم شد. همچنین در این روز ارزش معاملات خرد به سطح 15 هزار و 735میلیارد تومان رسید. اما بازارهای موازی نیز همچنان با تکاپوی قیمتی روبهرو هستند.
از سویی معاملات دیروز بازار ارز با تداوم فضای افزایشی دنبال شد و اسکناس آمریکایی وارد کانال ۱۳۳ هزار تومان شد. همزمان در بازارهای جهانی نیز بهای اونس طلا با نزدیک شدن به محدوده ۴ هزار و ۵۰۰ دلار، سیگنال افزایشی تازهای به بازارهای داخلی ارسال کرد. در پی این تحولات، بازار فیزیکی طلا و سکه با رشد قیمت همراه شدند. هر گرم طلا برای نخستین بار در تاریخ وارد کانال 14میلیون تومان شد و به حوالی ۱۴میلیون و ۲۰۰ هزار تومان رسید. سکه امامی نیز در کانال ۱۴۶میلیون تومان معامله شد. ثبت سقفهای جدید در بازار ارز و طلای جهانی، زمینه تقویت تقاضا در صندوقهای طلا را نیز فراهم کرد و این ابزارها نیز با افزایش قابلتوجه قیمتها روبهرو شدند.
شاخص بورس از کف شهریور ماه با رشد 60درصدی، نمایش پرقدرتی را تا پشت مرز 4میلیون واحدی اجرا کرده است. به نظر میرسد اکنون تعیین تکلیف این مرز روانی مهم میتواند سرنوشت بازار را مشخص کند. با رشد قیمت دلار در تالار دوم توافقی و عبور نرخ آن از مرز 114هزار تومان، اختلاف قیمتی ارز موثر بر شرکتها و بازار آزاد به کمتر از 16درصد رسیده است. هرچند شاخص بورس به دلیل پیشخور کردن این قیمتها در صورتهای مالی شرکتها به مرز 4میلیون واحدی نزدیک شده است، اما به نظر میرسد رکوردشکنیها در بازار دلار، همچنان اثرات خود را بر نوسانات بورس تهران خواهد گذاشت. ضمن آنکه p/e بازار سهام در سطوحی قرار دارد که نزدیک به میانگین تاریخی خود است. علاوه بر آن همچنان ارزش دلاری بازار در کف 100میلیارد دلار قرار دارد. از اینرو میتوان انتظار داشت با فرض تثبیت خوشبینیها، شاخص با عبور از سطح روانی 4میلیون واحد وارد مرحله جدیدی از رونق شود. از سویی ممکن است شاخص برای عبور از این مرز حساس تعلل نشان دهد.
فرار از اصلاح
در جریان معاملات روز دوشنبه یعنی نخستین روز دی ماه، پیشروی عرضهها و ریزش شاخصها از اوج روزانه، سناریوی عقبنشینی بازار را در ذهن بسیاری از معاملهگران تقویت کرده بود، اما دادوستدهای دیروز خلاف این سناریو را رقم زد. به این ترتیب بازار سهام بار دیگر متاثر از تقاضای فعال، مسیر صعودی خود را حفظ کرد و شاخصهای سهامی به روند صعودی خود ادامه دادند. این درحالی است که بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بورس در آستانه ورود به فاز استراحت قرار دارد. با این حال برخی دیگر از تحلیلگران نیز میگویند شاخص کل تا مرز 4میلیون واحدی میتواند به صعود ادامه دهد. در روزهای اخیر نیز عملکرد شاخص هموزن به مراتب بهتر از شاخص کل بوده است. این واکنش نشان داد که جریان پول حاضر در بازار همچنان از ظرفیت کافی برای هضم فشار فروش برخوردار است و رفت و برگشتهای کوتاهمدت، خللی در جریان تقاضا ایجاد نکرده است. بررسی روند معاملات از ابتدای هفته نشان میدهد، تمرکز تقاضا بیش از نمادهای بزرگ به سمت سهام با ارزش بازار متوسط و کوچک متمایل شده است. روندی که میتواند نشانهای از تعمیق تدریجی رونق در لایههای مختلف بازار سهام باشد.
گفتوگوی «دنیای اقتصاد» با کارشناسان بازار سرمایه حاکی از آن است که تقاضای موثر سهامی در کلیت بازار معمولا در مراحل پایدارتر حرکتهای صعودی شکل میگیرد. در چنین شرایطی، رشد بازار صرفا متکی به چند سهم بزرگ نیست و توزیع متوازنتر سرمایههای خرد میان صنایع و اندازههای مختلف شرکتها، از افزایش عمق معاملات و کاهش شکنندگی روند صعودی حکایت دارد. این الگو اغلب نشان میدهد که انتظارات مثبت سرمایهگذاران در حال فراگیر شدن است و بازار وارد مرحلهای میشود که اصلاحهای مقطعی، بیشتر نقش تعدیلکننده دارند تا عامل تغییر مسیر کلی. در همین رابطه هاتف شاملو، کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: معاملات بورس تهران در دومین روز دیماه بار دیگر با نوسانات رفتوبرگشتی اما برآیندی مثبت دنبال شد. هرچند در جریان معاملات، فشار عرضه در مقاطع مختلف افزایش یافت، اما قدرت خریداران بهویژه در نمادهای کوچک بهگونهای بود که اجازه شکلگیری اصلاح معنادار را نداد. این الگو که بارها در هفتههای اخیر تکرار شده، نشان میدهد بازار در اکثر مواقع در اختیار تقاضای قدرتمند قرار دارد و هر موج عرضه با واکنش سریع خریداران خنثی میشود.
به گفته این کارشناس، یکی از مهمترین دلایل این رفتار بازار را باید در تغییر نگاه سیاستگذار به نقش بازار سرمایه جستوجو کرد. به نظر میرسد دولت به این جمعبندی رسیده است که بورس میتواند بهعنوان یکی از اصلیترین ابزارهای تامین مالی، در شرایط تحریمی و محدودیتهای ارزی، نقش کلیدی ایفا کند. در همین راستا، مجموعهای از تصمیمات حمایتی برای صنایع صادراتمحور و دلاری در دستور کار قرار گرفته است. از جمله بازنگری در حقوق دولتی معادن، احتمال تعدیل نرخ خوراک گاز پتروشیمیها، کاهش زمان قطعی انرژی برای صنایع بزرگ و مهمتر از همه، ارتقای سازوکارهای ارزی از طریق تقویت دلار توافقی و شکلگیری تالارهای جدید با نرخهای نزدیکتر به بازار آزاد.
او با بیان اینکه این مجموعه اقدامات، بهویژه در سه ماه گذشته، به شکل محسوسی چشمانداز سودآوری شرکتها را بهبود بخشیده است، گفت: این موضوع باعث شده بازار سرمایه در فصل پاییز از بازارهای موازی عقب نماند. برخلاف پنج سال گذشته که بورس در اغلب مقاطع بازدهی کمتری نسبت به رقبا ثبت میکرد، اینبار شاخص کل با ثبت بازدهی قابلتوجه، پرچمدار بازارها شد. بر اساس آمارها، شاخص کل در پاییز بازدهی بالاتری نسبت به طلا، سکه و دلار به ثبت رساند و نشان داد در صورت اصلاح سیاستها و کاهش موانع، ظرفیت پیشتازی دارد.
شاملو با اشاره به ارزش دلاری بازار اظهار کرد: ارزیابی بازار از منظر دلاری نشان میدهد که بورس همچنان در سطوح ارزندهای قرار دارد. ارزش دلاری بازار سرمایه، چه با دلار توافقی و چه با نرخ بازار آزاد، تغییر چشمگیری نداشته و بخش عمده رشد اخیر بیشتر جبران عقبماندگی گذشته بوده است. به بیان دیگر، رشد اسمی شاخصها لزوما به معنای گران شدن بازار نیست و در شرایط تورمی فعلی، بورس هنوز فاصله معناداری با ارزش ذاتی خود دارد. در کنار عوامل حمایتی، برخی ریسکها نیز همچنان پابرجاست. از جمله سطح بالای نرخ بهره، سیاستهای انقباضی بانک مرکزی، فروش احتمالی اوراق دولتی و ریسکهای سیستماتیک همچون تنشهای ژئوپلیتیک. با این حال، در صورت کاهش ریسکهای کلان و تعدیل نرخ بهره، بازار سرمایه میتواند وارد فاز جدیدی از رشد شود. در واقع مشابه آنچه در دورههای رونق گذشته تجربه شده است.
این کارشناس گفت: رفتار بازار نشان میدهد که روند صعودی فعلی از پشتوانه تحلیلی و بنیادی برخوردار است. توصیه اصلی به فعالان بازار، پرهیز از رفتارهای هیجانی و حرکت بر مبنای تحلیل، مدیریت ریسک و نگاه میانمدت است. هرچند اصلاحهای مقطعی اجتنابناپذیرند، اما در شرایط کنونی، بازار همچنان از حمایت خریداران قدرتمند برخوردار است.
