مانع مرزی تجارت ایران و پاکستان
اقتصاد ایران در سالهای اخیر با تحریمهای ظالمانه کشورهای غربی مواجه بوده است. تحریمهایی که هزینه مبادلات تجاری ایران با سایر کشورها را افزایش داده و در نتیجه سبب کوچکتر شدن سفره مردم در سالیان اخیر شده است. یکی از راهکارهایی که کارشناسان برای کم اثرشدن تحریمها پیشنهاد میکنند، برقراری رابطه تجاری با همسایگان است؛ چرا که تبادل تجاری با این کشورها با روشهایی مانند تهاتر یا استفاده از ارزهای محلی، سبب دور زدن تحریمهای بانکی اعمال شده بر ایران میشود. همچنین بخش بزرگی از تجارت با کشورهای همسایه را میتوان به فعالان تجاری بخش خصوصی سپرد که تا حدودی تحریم نشدنی هستند یا بعضا از تبعات تحریمها، کمتر اثر میپذیرند.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، یکی از کشورهایی که ظرفیت بسیار خوبی برای توسعه روابط تجاری با آن وجود دارد، پاکستان، همسایه جنوب شرقی ایران، است. این کشور با جمعیتی نزدیک به ۲۵۰میلیون نفر، علاوه بر بازار پرظرفیت برای صادرات محصولات ایرانی، میتواند یکی از راههای مطمئن تامین کالاهای اساسی ایران مانند گوشت، برنج و برخی نهادههای دامی باشد. مهرماه سال جاری در دیدار وزیر صنعت ایران و وزیر بازرگانی پاکستان، دو کشور متعهد شدند با توسعه زیرساختهای حملونقل، تجارت دوجانبه را به ۱۰میلیارد دلار در سال افزایش دهند.
در همین راستا نیز محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در سفر سه روزه چندی پیش به پاکستان و در دیدار با شهباز شریف، نخستوزیر این کشور، در رابطه با تسهیل فرایندهای تجاری گفت: «برای تحقق هدف رسیدن تجارت میان دو کشور به ۱۰میلیارد دلار، لازم است در حوزههای بانکی، تهاتر و تجارت آزاد اقدامات بیشتری انجام دهیم. همچنین در خصوص بازارچههای مرزی و امور گمرکی باید کارهای اجرایی به پیش برود. باید موانع گمرکی برطرف شده و تجارت را تسهیل کنیم.»
مهمترین اقدام در تسهیل فرایندهای تجاری بین دو کشور، تسهیل و تسریع عبور کامیونهای حامل کالا در مرزهای زمینی است؛ چرا که تقریبا همه تجارت فعلی ایران و پاکستان از طریق گذرگاههای مرزی زمینی صورت میگیرد. در این بین بازارچه مرزی ریمدان به علت نزدیکی به شهرهای مهم و بندری پاکستان نظیر کراچی و گوادر، نقش پررنگی در تجارت ایران با پاکستان دارد، اما فعالان تجاری و رانندگان کامیون از مشکلات این بازارچه مرزی شکایت دارند.
طبق آمار سامانههای اعلام نوبت به صورت متوسط در گمرکهای ریمدان و میرجاوه که از اصلیترین گمرکات مشترک میان ایران و پاکستان است، ماشینهای حامل بار به طور متوسط بیش از ۵روز در صف معطل میشوند. در برخی مواقع بنابر اظهار رانندگان این معطلی به دو هفته نیز میرسد. مهمترین دلیل ایجاد صفهای مرزی طولانی، عدم فعالیت شبانهروزی گمرک در این بازارچه مرزی است.
معطلی رانندگان در مرز، موضوعی کماهمیت نیست؛ این تاخیرها هزینه حملونقل را برای تجار افزایش میدهد و با توجه به فسادپذیر بودن بخشی از کالاهای صادراتی، ریسک آسیبدیدگی محمولهها را بالا میبرد. مجموع این عوامل باعث میشود تجارت از این مسیر در برخی کالاها صرفه اقتصادی خود را از دست بدهد.
بهنظر میرسد چالشهای لجستیک، بهویژه در مرزهای مشترک، به یکی از موانع اصلی تحقق هدف تجارت ۱۰میلیارد دلاری میان ایران و پاکستان تبدیل شدهاند.
یکی از مهمترین راهکارها برای کاهش چشمگیر معطلی کامیونها در مرزهای مذکور، شبانهروزی شدن فعالیت مبادی گمرکی در تمام ایام سال است. با اینکه بر شبانهروزی شدن گمرکات در برنامه هفتم توسعه نیز تاکید شده و در برخی نقاط کشور عملی شده است، اما در مرزهای مشترک با پاکستان و بسیاری از مرزهای دیگر هنوز این امکان برای تجار و رانندگان فراهم نشده است.
ضروری است دولت چهاردهم که تحقق برنامه هفتم توسعه را هدف قرار داده است، در اسرع وقت، زمینه فعالیت گمرکی شبانهروزی در تمام پایانههای مرزی بهویژه پایانههای مشترک با پاکستان را در دستور کار قرار دهد. همچنین انتظار میرود با توجه به دیدار رئیس مجلس با نخستوزیر پاکستان، مجلس از ظرفیت مطالبهگری خود از وزارت اقتصاد و امور دارایی به عنوان متولی گمرک، برای این منظور استفاده کند.
