سوگ غریبه بزرگ

بهرام بیضایی در سال ۱۳۱۷ در تهران و در خانواده‌ای ادیب به دنیا آمد. او از ابتدای زندگی، فقر و تنگدستی را تجربه کرد و شاگرد خوبی در مدرسه نبود و چنان‌که خودش گفته هیچ‌وقت نمره خوبی نمی‌گرفت؛ اما بعدها تبدیل به مردی الهام‌بخش شد که بر تئاتر و سینما تاثیر بسیاری گذاشت. بیضایی از سال ۱۳۴۰ تاکنون ۲۴ فیلم کوتاه و بلند را کارگردانی یا تدوین کرده است که فیلم‌های سینمایی بلند «چریکه‌تارا»، «مرگ یزدگرد»، «باشو غریبه کوچک»، «شاید وقتی دیگر»، «مسافران» و «سگ‌کشی» از مهم‌ترین آثار او به شمار می‌رود. این کارگردان که نوشتن ۳۰ نمایش‌نامه را در کارنامه‌ کاری‌اش دارد، تاکنون هشت اجرای تئاتر نیز داشته است. این هنرمند نگارش ۵۱فیلم‌نامه، ۵روایت و ۶پژوهش را نیز در کارنامه خویش به ثبت رسانده است.

بهرام بیضایی سال ۸۶ بعد از ۱۰ سال دوری از فیلم‌سازی «وقتی همه خوابیم» را ساخته بود، او سال ۱۳۸۵ بر آن شد تا ساخت فیلم‌نامه‌ دیگرش «مقصد» را آغاز کند؛ هرچند این فیلم‌نامه پروانه ساخت گرفت اما تولیدش با مشکلاتی مواجه شد و بهتر دید مدتی دست نگه دارد تا همچنان با فیلم‌هایی مانند «باشو غریبه کوچک»،«مرگ یزدگرد»، «چریکه تارا»، «کلاغ»، «سفر»، «مسافران»، «شاید وقتی دیگر»، «سگ‌کشی» و... یکی از کم‌کارترین و در عین‌حال اثر گذارترین فیلم‌سازان ایران باشد.

او سرانجام در سال۱۳۸۹ به بخش ایران‌شناسی دانشگاه استنفورد در آمریکا رفت و تا پایان عمرش به‌عنوان استاد در آنجا مشغول بود. او همیشه دغدغه ایران را داشت و چند سال پیش در سالروز تولدش می‌گفت: «ده‌ها فیلم نساخته‌ام تنها ۹ فیلم بلند و سه فیلم کوتاه ساخته‌ام، هرچند برای ساخت همین فیلم‌ها هم تلاش بسیاری کرده‌ام. می‌خواستم از کارهایی که نکرده‌ام، بگویم اما آن‌قدر طولانی است که نه وقت و نه حوصله من و شما مجال پرداختن به آن را نمی‌دهد و من هم قصد ندارم حرف‌هایم رنگ گلایه به خود بگیرد.»

بهرام بیضایی شاید فقط ۱۰ فیلم ساخته باشد. تعداد نمایش‌هایی هم که به صحنه برده است، خیلی بیش از این نیست اما با نگارش نمایش‌نامه‌هایی همچون«پهلوان اکبر می‌میرد»، «مرگ یزدگرد»، «فتح نامه کلات»، «هشتمین سفر سندباد»،«ندبه»، «سهراب کشی»، «سلطان مار»، «کارنامه بنداربیدخش»، «چهار صندوق»،«مجلس قربانی سنمار»، «مجلس ضربت زدن»، «طرب نامه»،«جنگ‌نامه غلامان»، «خاطرات هنرپیشه نقش دوم»، «تاراج نامه» و... ساخت فیلم‌هایی چون «عمو سبیلو»، «کلاغ»، «غربیه و مه»، «رگبار»، «چریکه تارا»، «باشو غریبه کوچک»، «شاید وقتی دیگر»،«مسافران»، «سگ‌کشی»، «وقتی همه خوابیم» و… یکی از تاثیرگذارترین هنرمندان ایران بود.