اقتصاد فروپاشیده در غزه ویران

دنیای‌ اقتصاد: اقتصاد فلسطین در حال رکود شدیدی است که ناشی از حمله مداوم اسرائیل به غزه، تشدید محدودیت‌های تردد و تجارت در کرانه باختری اشغالی و کاهش شدید منابع مالی داخلی و خارجی است. درحالی‌که دولت فلسطین برای مدیریت بحران مالی فزاینده تلاش می‌کند، داده‌های رسمی و ارزیابی‌های کارشناسان هشدار می‌دهد که اقتصاد به بحران رسیده است و این امر باعث شده توانایی نهادهای دولتی برای انجام حتی تعهدات اساسی دچار تهدید شود. «مُنجِد جَدو» در گزارش دیروز جمعه برای الجزیره نوشت، گزارش مشترک «اداره مرکزی آمار فلسطین» (PCBS) و «اداره پولی فلسطین» (PMA) که در نشریه «مانیتور اقتصادی فلسطین» برای سال۲۰۲۵ منتشر شد، نشان داد که اقتصاد در تمام سال در رکودی عمیقی فرو رفته است.

بر اساس این گزارش، تولید ناخالص داخلی در غزه در سال۲۰۲۵ در مقایسه با سال۲۰۲۳، ۸۴درصد کاهش یافته است؛ درحالی‌که تولید ناخالص داخلی در کرانه باختری اشغالی در این دوره ۱۳درصد کاهش یافته است. سطح کلی تولید ناخالص داخلی همچنان بسیار پایین‌تر از سطح پایه قبل از جنگ است که شکنندگی هرگونه بهبود بالقوه و ناتوانی اقتصاد در بازیابی ظرفیت تولیدی در شرایط فعلی را برجسته می‌کند. این گزارش، فروپاشی تقریبا کامل فعالیت اقتصادی در غزه را در کنار انقباض شدید در اکثر بخش‌ها در کرانه باختری، به‌رغم بهبود اندک در مقایسه با سال۲۰۲۴ ثبت کرده است. همچنین کاهش حجم تجارت «به» و «از» فلسطین در مقایسه با سال۲۰۲۳ را ثبت کرده است؛ درحالی‌که بیکاری در غزه در طول سال ۲۰۲۵ از ۷۷درصد فراتر رفته است.

«محمد العمور»، وزیر اقتصاد فلسطین، گفت که مقامات اسرائیلی تقریبا ۴.۵میلیارد دلار از درآمدهای گمرکی فلسطین را توقیف کرده و این اقدام را نوعی «مجازات جمعی» نامید که به شدت توانایی عملکرد تشکیلات خودگردان فلسطین را تضعیف کرده است. العمور به الجزیره گفت: «کل بدهی عمومی انباشته شده تا پایان نوامبر ۲۰۲۵ به ۱۴.۶میلیارد دلار رسید که ۱۰۶درصد از تولید ناخالص داخلی ۲۰۲۴ را تشکیل می‌دهد.» العمور افزود، این بدهی شامل ۴.۵میلیارد دلار بدهی به صندوق بین‌المللی پول، ۳.۴میلیارد دلار بدهی به بخش بانکی فلسطین، ۲.۵میلیارد دلار حقوق معوقه کارمندان دولتی، ۱.۶میلیارد دلار بدهی به بخش خصوصی، ۱.۴میلیارد دلار بدهی خارجی و ۱.۲میلیارد دلار سایر تعهدات مالی است.

العمور تصریح کرد: «این فشارها تاثیر مستقیمی بر عملکرد کلی بودجه عمومی داشته است» و به افزایش کسری بودجه و کاهش شدید ظرفیت پوشش هزینه‌های عملیاتی و تعهدات ضروری منجر شده است. همه این موارد باعث شده است که العمور به این نتیجه برسد که اقتصاد فلسطین از زمان تاسیس تشکیلات خودگردان در سال۱۹۹۴، «سخت‌ترین دوره» خود را سپری می‌کند. العمور می‌گوید که دولت در حال اجرای «بسته فوری اقدامات» است که شامل «تقویت سیستم حمایت اجتماعی، حمایت از تاب‌آوری شهروندان در منطقه C [کرانه باختری] و حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط و بخش‌های تولیدی، به‌ویژه صنعت و کشاورزی می‌شود».

داده‌های رسمی نشان‌دهنده افت شدید تقریبا در تمام فعالیت‌های اقتصادی است. ساخت‌وساز ۴۱درصد کاهش یافته است؛ درحالی‌که صنعت و کشاورزی هرکدام ۲۹درصد کاهش یافته‌اند. تجارت عمده‌فروشی و خرده‌فروشی ۲۴درصد کاهش یافت. بخش گردشگری از جمله بخش‌هایی است که بیشترین آسیب را دیده است. پس از آغاز جنگ نسل‌کشی اسرائیل علیه غزه در اکتبر۲۰۲۳، وزارت گردشگری از ضرر روزانه بیش از ۲‌میلیون دلار خبر داد.

«مرام حمید» هم در گزارش دیگری برای الجزیره فضای کریسمس در این باریکه را به تصویر کشیده است. «کلیسای خانواده مقدس» در غزه برای اولین‌بار پس از نسل‌کشی اسرائیل علیه نوار غزه، درخت کریسمس خود را روشن کرده است. نور چراغ‌های درخت بزرگ کریسمس و تزئینات تعطیلات نمی‌توانست واقعیت تلخ به جا مانده از جنگ غزه را پنهان کند. کلیسا تصمیم گرفت جشن‌ها را به یک مراسم دعا و گردهمایی‌های کوتاه خانوادگی محدود کند. یکی از این افراد «دیمیتری بولوس» ۵۸ساله است که در طول جنگ نتوانست کریسمس را جشن بگیرد. او به همراه همسر و دو فرزندش در روزهای اولیه جنگ پس از اصابت گلوله‌های سنگین اسرائیل به اطراف خانه‌اش در منطقه تل الهوی، در جنوب شهر غزه، آواره شد. بولوس امیدوار است که این کریسمس و سال نو به همه رنج‌ها پایان دهد و محدودیت‌های غزه را لغو کند. کلیسای خانواده مقدس، تنها کلیسای کاتولیک در غزه، مدت‌هاست که اهمیت نمادینی فراتر از نوار غزه داشته است. در طول جنگ، پاپ فرانسیس فقید تقریبا هر روز با این کلیسا تماس می‌گرفت و خط مستقیمی با جامعه محاصره‌شده برقرار می‌کرد. بیشتر مسیحیان فلسطین در کرانه باختری اشغالی و قدس شرقی زندگی می‌کنند که در مجموع تقریبا ۴۷ تا ۵۰ هزار نفر هستند.