پژوهش اثربخش نیازمند آزادی آکادمیک است
او ادامه داد: یکی از چالش جدی پژوهش در کشور محدودیت در آزادی آکادمیک است و پژوهشی که نتیجه آن از پیش تعیین شده باشد، پژوهش نیست. او تاکید کرد: در برخی رشتههای علوم انسانی، اجازه انجام تحقیقاتی که ممکن است نتایج آنها با چارچوبهای موجود مغایرت داشته باشد، داده نمیشود؛ این در حالی است که دانشگاه باید مکان «جستوجوی نامشروط حقیقت» باشد. رئیس اسبق دانشگاه صنعتی اصفهان با انتقاد از بیتوجهی به علوم پایه و انسانی ادامه داد: کشوری که در حوزه علوم انسانی و پایه، مقلد و ضعیف باشد، حتی پیشرفتهای آن در حوزههای مهندسی و فناوری نیز «عاریهای» خواهد بود. او تصریح کرد: در حال حاضر سهم علوم انسانی از تولید علم در ایران کمتر از ۵ درصد است و این در حالی است که میانگین جهانی این رقم به بیش از ۱۲ درصد میرسد و برای رسیدن به اقتدار علمی، باید به علومی نظیر فلسفه، جامعهشناسی، اقتصاد و مدیریت بها داده شود.
نقد کمّیگرایی و مقالهمحوری در دانشگاهها
استاد دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه هدف پژوهش باید «کشف حقیقت» باشد نه صرفاً تولید مقاله، افزود: متأسفانه در آییننامههای ارتقای اساتید، شاخصهای کمّی جای هدف اصلی را گرفتهاند و زمان آن رسیده است که به جای تمرکز بر رتبهبندیها و تعداد مقالات، داوریهای کیفی و واقعی ملاک عمل قرار گیرد. مدرس هاشمی همچنین بر لزوم تعادل میان پژوهشهای بنیادی و کاربردی تأکید کرد و گفت: نباید علم را به کاربردی و فاقد کاربرد تقسیم کرد؛ چرا که بسیاری از دستاوردهای بزرگ بشر مدیون تحقیقاتی است که در زمان خود هیچ کاربرد مشخصی برای آنها متصور نبود.
صیانت از سرمایههای انسانی و اخلاق علمی
رئیس اسبق دانشگاه صنعتی اصفهان در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع مهاجرت نخبگان اشاره کرد و یادآور شد: صیانت از پژوهشگران نیازمند تأمین امنیت روانی، اجتماعی و معیشتی است و بدون وجود زیرساختهای پایدار و بودجههای مناسب، نمیتوان انتظار داشت نخبگان در کشور ماندگار شوند. مدرس هاشمی در پایان با ابراز نگرانی از وضعیت اخلاق در پژوهش، خاطرنشان کرد: گسترش تخلفات پژوهشی در برخی مراکز علمی نگرانکننده است. برای مقابله با این پدیده، باید ساختارها اصلاح شده و فرهنگ مدرکگرایی و کمّیگرایی جای خود را به صداقت علمی و کیفیتگرایی بدهد.
