اخبار آرشیو روزنامه روزنامه شماره ۶۳۹۱

در بهار۱۴۰۴ اقتصاد ایران پس از چهارسال‌ونیم بار دیگر رشد منفی را تجربه کرد. طبق اعلام مرکز آمار، نرخ رشد اقتصادی این فصل نسبت به مدت مشابه سال قبل منفی ۰.۱درصد بوده است. این اتفاق زنگ خطری برای ورود دوباره اقتصاد کشور به شرایط رکودی مشابه دهه ۹۰ است؛ دهه‌ای که بانک جهانی آن را «دهه از دست رفته» اقتصاد ایران نامید. تحلیل‌ها نشان می‌دهد نوسانات رشد اقتصادی ایران عمدتا تابعی از صادرات نفت است. در دهه۱۳۸۰، ثبات در صادرات نفتی زمینه رشد مثبت اقتصاد را فراهم کرد؛ به‌طوری‌که اگر همان روند ادامه می‌یافت، امروز اقتصاد ایران به لحاظ دلاری، ۲.۷برابر بزرگ‌تر از وضعیت فعلی بود. اما با آغاز دهه۹۰ و تشدید تحریم‌های هسته‌ای، رشد اقتصادی نزدیک به صفر شد و سطح درآمد سرانه کاهش یافت. برجام در سال۱۳۹۴ جهشی در صادرات نفت و رشد اقتصادی ایجاد کرد؛ اما با خروج آمریکا از توافق در ۱۳۹۷ و بازگشت تحریم‌ها، صادرات نفت به شدت کاهش یافت. پس از روی کار آمدن بایدن و برخی گشایش‌های دیپلماتیک، صادرات نفت دوباره افزایش یافت و رشد اقتصادی از زمستان ۱۳۹۹ تا زمستان ۱۴۰۳ مثبت ماند. با این حال، مشکل تامین انرژی و کاهش رشد بخش نفت در سال۱۴۰۳ نشانه‌های پایان این روند را نمایان کرد. بازگشت ترامپ و اجرای دوباره سیاست فشار حداکثری نیز شرایط را سخت‌تر ساخت. در بهار۱۴۰۴ علاوه بر تحریم‌ها، ناترازی انرژی، افت ۱۱.۸درصدی در بخش آب و برق و کاهش ۲.۷درصدی کشاورزی، رشد اقتصادی را تحت فشار قرار داد. «دنیای‌اقتصاد» پیش از این در گزارش‌های مختلف در رابطه با به اتمام رسیدن سوخت رشد نفتی هشدار داده بود. به گفته کارشناسان، بدون اصلاح روابط خارجی و جذب سرمایه، چشم‌انداز روشنی برای اقتصاد ایران قابل تصور نیست. در شرایطی که جامعه هنوز تبعات دهه ۹۰ را تحمل می‌کند، تکرار یک «دهه از دست رفته» دیگر می‌تواند پیامدهای جدیدی به همراه داشته باشد.

ماموریت وزیر خارجه ایران در نیویورک با محوریت متوقف کردن بازگشت تحریم‌ها آغاز شد. عباس عراقچی با بیان اینکه من اینجا هستم که از این چند روز باقی‌مانده برای رایزنی‌های دیپلماتیک استفاده کنم شاید راه حلی پیدا شود، به دیدار با وزرای خارجه غربی از جمله تروئیکای اروپایی اشاره و تاکید کرد این مقطعی است که طرف‌های مقابل باید تصمیم بگیرند که آیا همکاری را انتخاب می‌کنند یا تقابل را. عراقچی با تصریح این واقعیت که اگر یک راه‌حل وجود داشته باشد، فقط راه‌حل دیپلماتیک است، ابراز امیدواری کرد که در رایزنی‌های فشرده چند روز آینده بتوان به نقطه مدنظر رسید، در غیر این‌صورت اگر اسنپ‌بک در نهایت عملیاتی شود، توافق با آژانس نیز از اعتبار می‌افتد. همزمان مدیرکل آژانس نیز با بیان اینکه تلاش‌های دیپلماتیک برای حل‌وفصل اختلافات در ‌نقطه‌ای دشوار‌ قرار دارد و وضعیت پیچیده‌ای پیش روی ماست، از برگزاری مذاکرات میان طرف‌های درگیر در نیویورک خبر داد؛ مذاکراتی که می‌تواند با طرح ابتکارات لحظه آخری، گره از کلاف سردرگم و پیچیده ایران و غرب آن هم برای یک دوره موقت باز کند.

همزمان با نزدیک شدن به موعد فعال شدن احتمالی مکانیسم ماشه، معاون اول رئیس‌جمهوری از آمادگی اقتصادی برای بازگشت تحریم‌های شورای امنیت خبر داد و تاکید کرد دولت برای شرایط خاص برنامه دارد و حکمرانی در شرایط خاص تدوین شده است. محمدرضا عارف با اشاره به برنامه‌های خاص اقتصادی در قالب بسته‌های معیشتی تاکید کرد: نظام، دولت و مردم در برابر برنامه سه کشور اروپایی برای بازگشت تحریم‌های شورای امنیت آمادگی کامل را دارند. عارف در عین حال گفت که ذخایر راهبردی کشور وضعیت بسیار خوبی دارد. 

حزب حاکم «لیبرال دموکرات» ژاپن (LDP) در آستانه یک رویداد تاریخی قرار دارد. رقابت برای رهبری این حزب که نتیجه آن ماه آینده مشخص می‌شود، می‌تواند به انتخاب نخستین نخست‌وزیر زن در تاریخ این کشور یا جوان‌ترین مردی که از قرن نوزدهم این سمت را به دست می‌آورد، منجر شود.

پرونده بازارهای دارایی در نیمه نخست سال در حالی بسته شد که صندوق‌های درآمد ثابت، با رشد ۱۶.۶۹درصدی برنده اصلی سرمایه‌گذاری در این ۶ماه بوده‌اند. پس از آن طلا با رشد ۱۶.۶۲درصدی قیمت، سپرده بانکی با بازدهی ۱۲ درصدی، دلار با افزایش ۶.۱۵درصدی و سکه با صعود ۳.۰۷درصدی پیشتاز رالی بازارها شده‌اند. اما درمقابل بورس با ریزش ۶.۲۷درصدی متاثر از ریسک‌های سیستماتیک و تداوم خروج پول نتوانست کارنامه‌ای قابل قبول را به دست سرمایه‌گذاران دهد. اصلی‌ترین مقصد سرمایه‌ها پس از بروز جنگ، دارایی‌های کم‌ریسک‌تر بوده است.